देशमा चलिरहेको विषम परिस्थितिको बाबजुद माथिको भारतीय भनाइलाई चरितारर्थ गदै बाबुराम भट्टराईले नयाँ शक्तिको उदय गराउने कोशिष गर्दैछन् ।

क्षेत्रीय विकास योजनामा पिएचडी गरेर अर्थतन्त्रको ज्ञाता स्वरुप अर्थमन्त्री अनि प्रधानमन्त्री भएका डा. भट्टराई, कहिले दिल्लीका मुख्यमन्त्री अरविन्द्र केजरीवालको सिको गर्छन् त कहिले भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको भाषणलाई पच्छ्याउँछन् ।

अर्थमन्त्री भइसकेका उनलाई देशको मूल्य वृद्धिदर ०.८० अंकले बढेको जानकारी पक्कै होला । यस्तो अवस्थामा भाषणको भरमा टिकेको उनको राजनीति कसरी अघि बढ्छ ? कि त उनको अभिष्ट अरु नै हुनुपर्‍यो ।

राष्ट्र बैंकको तथ्यांक अनुसार काठमाडौंमा मात्रै ९.१ प्रतिशतले मूल्य बृद्धि भएको छ । कहिले सहकारीलाई तीन खम्बे अर्थनीतिमा राख्नु पर्छ भन्छन् त कहिले दुई खम्बे अर्थनीतिको वकालत गर्छन्, आखिर उनले चाहेको के हो ?
 
सेयर बजारलाई जुवाघरको रुपमा चित्रण गरेर सेयर कारोबारीहरु माझ खलपात्रको रुपमा आफूलाई उभ्याएका उनले, सेयर बजारलाई अर्थतन्त्रको ऐना  भन्ने कूरा बुझ्न अझै केही समय लाग्ला । तर बेला यही हो सेयर बजार बुझ्ने आदरणीय डाक्टर साप, हेर्नुस अर्थतन्त्रको गति शून्यताले सेयर बजारमा क्रमिक गिरावट आइरहेको छ ।

जुवा हुँदो हो त यसको चित्र बिल्कुल अलग हुने थियो । डा भट्टराईलाई यही बिट मारौं । यस्ता पात्रहरु नेपालमा अरु पनि छन्, जसको चर्चा गरिरहनु पर्दैन ।

कुटिल कूटनीतियुक्त नाकाबन्दीले सबै क्षेत्रमा असर परिरहेको छ । सेयर बजारले अर्थतन्त्रको ऐना स्वरुप त्यसको प्रतिबिम्ब देखाउन सुरु गरीरहेको छ । निक्षेपमा साधारण गिरावट भए पनि  बैंक तथा अन्य वित्तीय संस्थाले गर्ने लगानीमा धेरै असर देखिन थालिसकेको छ ।

प्रारम्भिक तथ्याङ्क अनुसार गत आर्थिक वर्षको भन्दा यस अवधिसम्म कर्जाको लगानी ३ प्रतिशतले घटेको देखिन्छ, जुन यो क्षेत्रका लागि अत्यन्त प्रतिउत्पादक हुनेछ । यति हुँदा हुँदै पनि केही पण्डितहरु आयातमा आएको गिरावट तथा रेमिट्यान्समा भएको वृद्धिलाई आधार मानेर सकारात्मक हुने आँकलन गरिरहेका छन् । आयात ३१.१ प्रतिशतले घटेको छ भने निर्यात २५.४  प्रतिशतले घटेको छ। त्यसको विपरीत रेमिट्यान्स २४ प्रतिशतले बढेको छ।

तथ्यांकका पहाडहरु जे जस्ता भए पनि उपभोक्ता आत्मविश्वास सूचकांक तीव्ररुपमा घटिरहेको आँकलन गर्न सकिन्छ । जसको दीर्घकालीन असर नेपालको अर्थतन्त्रमा देखिने निश्चित छ । उपभोक्ता आत्मविश्वास सूचकांकले सम्पूर्ण अर्थतन्त्रलाई प्रतिविम्बित गर्ने हुँदा यसको असर दीर्घकालसम्म रहिरहन्छ ।

मानव जीवनलाई चाहिने आधारभूत वस्तुहरुको अभाव र मूल्यबृद्धिले घटाएको उपभोक्ता आत्मविश्वासलाई क्रमिक रुपमा सकारात्मक दिशातर्फ लान नाकाबन्दीको तीन महिना बितिसक्दा पनि अर्थ विज्ञ तथा कर्मचारीतन्त्रबाट प्रयास नगरिनु अत्यन्तै लज्जास्पद कुरा हो । साथै बढ्दो बेरोजगारी र त्यसको असरको आँकलन त हामीले गर्न सकेकै छैनौं ।

यही नाकाबन्दीको प्रभावले तराई तथा पहाडबाट काठमाडौं हुँदै खाडी तथा अरु मूलूकमा जाने युवाहरुको दर, यो तीन महीनामा तुलनात्मक रुपमा कमी आएको छ । तसर्थ रेमिट्यान्समा हौसियकाहरुले अबको केही समय त्यो मौका पनि पाउँदैनन् भन्ने अनुमान गर्न सकिन्छ ।

आर्थिक कृयाकलापहरुमा देखिन थालेको गति शून्यता बढ्दो बेरोजगारी दर र घट्दो उपभोक्ता आत्मविश्वासका कारण अर्थतन्त्र निराशातर्फ उन्मुख हुने अनुमान गर्न थालिएको छ । जसको सम्भावनालाई नकार्न सकिन्न ।

आयातमुखी अर्थतन्त्र भएको हाम्रो जस्तो देशको लागि हाल बढ्दो रुपमा रहेको अमेरीकी डलरले पनि भविष्यमा नकारात्मक असर पार्नेछ । कतै हामी 'बनाना रिपप्लिक'को मार्गतर्फ त उन्मुख भइरहेका छैनौं ?

सम्पूर्ण आर्थिक  सूचकांकहरु नकारात्मक दिशातर्फ उन्मुख भइरहेको आजको अवस्थामा भट्टराईको नयाँ शक्तिको तुक र औचित्य त्यती धेरै देखिन्न । विवेकी राजनेता हुने हो भने उनले तत्काल नयाँ शक्ति वा पार्टिको हठ त्यागेर देशको अर्थतन्त्र बलियो बनाउने मार्गतर्फ आफ्नो गतिविधिलाई केन्द्रित गर्नु नै उत्तम हुन्छ ।

बाबुरामले जुवाघर प्रमाणीत गर्न खोजेको सेयर बजारले उनलाई झुठो ठहर्‍याइ सक्यो । यसै सन्दर्भमा हालको कारोबार हेर्ने हो भने आम उपेक्षाकृत निरासाजनक भावनालाई पनि बजारले केही सच्चाएको मान्नु पर्छ ।

दुई ठुला राष्ट्रिय संकटको बाबजुद पनि सेयर बजारले डाक्टर सापको जुवाघरे प्रवृतिलाई हावी हुन दिएको छैन र कदापी दिने पनि छैन । तत्कालका लागि कारोबार रकममा केही कमी आए पनि करिब बीस करोडको दैनिक कारोबार भइरहेको छ । बैंकिङ क्षेत्रको नाफामा पनि अप्रत्यासीत वृद्धि भएको देखिन्छ, जुन आगामी दिनहरुमा स्वभाविक कमी आउने छ, यद्यपि यसले बजारलाई त्यति ठुलो असर नपार्ला ।

सेयर बजार निकै सन्तुलित र स्वभाविक रुपमा चलिरहेको प्रष्ट देखिन्छ । जसको आधारमा हामी भन्न सक्छौ कि सम्पूर्ण नकारात्मक गतिविधिको तत्काल अन्त्य हुने हो भने चाडैं नै सेयर बजारले पुनः एक पटक नयाँ उचाई छुने छ । तसर्थ आमलगानीकर्तालाई धैर्य साथ कारोबार गर्न आग्रह गर्दछु ।