नेपाल स्टक एक्सचेन्जको शाखारहित ब्रोकर सेवाको अवधारणा, धितोपत्र बोर्ड पुग्यो प्रस्ताव

काठमाडौँ।ब्रोकर नभएका कारण दोस्रो बजारमा शेयर कारोबार गर्न नपाउने अवस्थाको अन्त्य गर्न नेपाल स्टक एक्सचेन्ज(नेप्से)ले शाखारहित ब्रोकर सेवा अवधारणा अघि सारेको छ।

ब्रोकर कम्पनीले ग्रामिण क्षेत्रमा आफ्ना प्रतिनिधिमार्फत कारोबार गराउने व्यवस्थासहित यो अवधारणा नेप्सेले अघि सारेको हो।नेप्सेले धितोपत्र ऐन २०६३ अनुसार बजार प्रतिनिधि राखेर कारोबार गर्न पाउने व्यवस्था कार्यान्वनमा लैजान नेपाल धितोपत्र बोर्डमा प्रस्ताव गरेको छ। ऐनको दफा ५७को उपदफा(२)को दफा (१)को (ख)मा धितोपत्र व्यवसाय गर्न प्रतिनिधि नियुक्त गर्न सक्ने व्यवस्था छ। नेप्सेले यही व्यवस्था टेकेर ब्रोकर कम्पनीका प्रतिनिधी राखेर शेयर कारोबारको व्यवस्था गर्न लागेको हो।

प्राथमिक बजारमा शेयर सहजै खरिद गर्न सकिने तर त्यही शेयर दोस्रो बजारमा बिक्री गरी नगदमा परिणत गर्न भने लगानीकर्तालाई समस्या छ। साना लगानीकर्ताले १०/२० कित्ता शेयर बेच्न सदरमुकाम पुग्नुपर्छ। लामो बाटोको यात्रा तय गर्दा समय र पैसा दुबै खर्च हुन्छ।

नेप्सेले लगानीकर्ताको सहजताका लागि अनलाइन कारोबार सुरु गरिसकेको छ।पछिल्लो समय अनलाइनमार्फत शेयर कारोबार गर्ने बढिरहेका छन्।नेप्सेका अनुसार दोस्रो बजारमा दैनिक अनलाइनमार्फत शेयर कारोबार गर्ने लगानीकर्ता साढे पाँच हजार छन्।अनलाइनबाटै शेयर कारोबार सुरु भएपछि ब्रोकर कार्यालयमा लगानीकर्ताको भीड केही घटेको छ।

इन्टरनेटको माध्यमबाट जुनसुकै ठाउँमा कारोबार गर्न मिल्ने भएपछि लगानीकर्ताको भिड घटेको हो।प्रविधिले यति धेरै सजिलो बनाएको अवस्थामा दूरदराजका लगानीकर्ताले भने शेयर खरिद बिक्री गर्नकै लागि दिन बिताउनु पर्ने अवस्था हटाउन खोजिएको नेप्सेका अधिकारी बताउँछन्। सबैभन्दा विकट भनिएको कर्णाली प्रदेशको जनसंख्या पौने १६ लाख छ।

केन्द्रीय निक्षेप प्रणालीका अनुसार गत आर्थिक वर्ष सम्म देशभरिबाट  १३ लाख २६ हजार ३७३ लगानीकर्ताले हितग्राही खाता खोलेका थिए।प्राथमिक बजारमा निष्कासित शेयरमा आवेदन दिनकै लागि कर्णाली प्रदेशमा १३ हजार ३ सय ३१ वटा डिम्याट खाता खुलेको थियो।यो मध्ये १० हजार ४ सय ४४ पुरुष र दुई हजार ८८७ महिला छन्।

कर्णाली प्रदेशमा १ सय २३ वटा बैक तथा वित्तीय संस्थाका शाखा पुगेका छन्।उनीहरूले दिएको निक्षेप सदस्य सेवा र आस्वा सेवाका कारण कर्णाली प्रदेशमा डिम्याट खाता खोल्न सम्भव भएको हो। बैक तथा वित्तीय क्षेत्रका तिनै शाखामार्फत स्थानीयले प्राथमिक शेयरमा आवेदन दिने गरेका छन्।प्राथमिक शेयरमा आवेदन दिएकै कारण स्थानीयहरूको डिम्याट खातामा लगातार शेयर संख्या बढ्दै गएको सिडिएससीले जनाएको छ।

कर्णाली प्रदेशको स्थानीय लगानीकर्ताको डिम्याटमार्फत प्राथमिक शेयर भएपनि दोस्रो बजारमा खरिद बिक्री गर्न पाएका छैनन्। नेप्सेका अनुसार आर्थिक वर्ष २०७३/७४ र ०७४/७५ मा कर्णाली प्रदेशमा कारोबार शून्य रह्यो।तर वाँकी सबै प्रदेशका लगानीकर्ताले दोस्रो बजारमा कारोबार गरे। सबैभन्दा बढी प्रदेश तीनका लगानीकर्ताले क्रमशः ९३.४२ र ८९.३५ प्रतिशत कारोबार गरे।

कर्णाली प्रदेशमा ब्रोकर कम्पनी नभएका कारण त्यहाँका लगानीकर्ताले दोस्रो बजारमा कारोबार नगरेका हुन्।उनीहरूले प्राथमिक बजारमा खरिद गरेको शेयर बिक्री गर्नु पर्‍यो भने छिमेकी प्रदेश पुग्नुपर्छ।दोस्रो बजारमा बिक्री गरेको शेयरको भूक्तानी भने आफ्नै ठाउँमा भएको स्थानीय बैकबाट लिन सकिने व्यवस्था छ।